Dziedziczenie długu

Po śmierci bliskiej osoby, spadkobiercy dziedziczą po niej majątek i zobowiązania. Zwykle oznacza to otrzymanie dodatkowych pieniędzy, wyposażenia lub nieruchomości, ale zdarza się także, że rodzina zamiast tego odziedziczy znaczne długi. Jak można zabezpieczyć siebie oraz dzieci przed tego typu sytuacją i uniknąć stresu oraz problemów finansowych?

Prawo do dziedziczenia

Jeśli spadkobierczyni pozostawił po sobie ważny testament, to właśnie ten formalny dokument stanowi podstawę do podziału schedy. Osoby, które otrzymałyby swoją część w trybie dziedziczenia ustawowego (z wyjątkiem rodzeństwa), a w testamencie zostały wyłączone ze spadku, mogą ubiegać się przed sądem o tzw. zachowek, czyli ułamek ustawowej części spadku.

W sytuacji, gdy zmarły nie napisał ważnego testamentu, dziedziczenie przebiega według zasad prawa. Majątek dzieli się pomiędzy małżonka i dzieci spadkodawcy, a gdy ich nie ma – pomiędzy rodzicami i rodzeństwem. W sytuacji, gdy dziecko zmarłego również nie żyje, jego część spadku otrzymują wnuki. Jednak w przypadku, gdy te wszystkie osoby nie żyją lub nie istnieją, dziedziczą dziadkowie lub ich zstępni, czyli ciocie, wujowie, kuzyni, siostrzeńcy, itp. W ostateczności majątek może przypaść także pasierbowi, jeśli zmarły nie pozostawił innych członków rodziny po sobie.

Kto może odziedziczyć dług?

Osoby uprawnione do dziedziczenia według powyższych zasad otrzymają również dług zmarłego w części odpowiedniej do przysługującej im części spadku. Nieco inaczej wygląda dziedziczenie długu związanego z alimentami, gdyż dziecko, które otrzyma taki dług, jest jednocześnie wierzycielem i dłużnikiem. W praktyce taki dług nie ma znaczenia, gdyż dziecko może go sobie wybaczyć. Jeśli należność przysługiwała na rzecz Funduszu alimentacyjnego, w chwili śmierci spadkodawcy ta wierzytelność wygasa.

Dziedziczenie długu – jak uniknąć?

Czy da się uniknąć odziedziczenia długu? Jeśli nie zna się dokładnie sytuacji majątkowej zmarłego, to jedynym sposobem, który w pełni zagwarantuje bezpieczeństwo, będzie odrzucenie spadku. To najlepsze wyjście, gdy wiadomo, że spadkodawca pozostawił po sobie wyłącznie długi, lub zadłużenie jest równe majątkowi. Zwykle najlepiej sprawdzi się dziedziczenie długu z dobrodziejstwem inwentarza, chociaż czasami trudno w takiej sytuacji wywiązywać się z regularnego spłacania rat kredytu, lub nie da się szybko spieniężyć nieruchomości, aby spłacić należności. Warto również sprawdzić czy zaciągnięty przez zmarłego kredyt nie był ubezpieczony. Ubezpieczenie kredytu na wypadek śmierci, można wykupić nie tylko w przypadku kredyt hipotecznego, ale również w przypadku kredytów czy pożyczek gotówkowych. W sytuacji jeśli dochodzi do śmierci kredytobiorcy, to ubezpieczyciel spłaca pozostałą część kredytu wraz z ewentualnymi odsetkami.

Szczególną uwagę należy zwrócić na zadłużenie hipoteczne, ponieważ jest ono trwale związane z nieruchomością, a nie z osobą. W związku z tym, za obciążenie na hipotece odpowiadać będzie ten spadkobierca, który otrzyma dany dom czy mieszkanie. Dlatego przed podjęciem lub odrzuceniem spadku warto zajrzeć do ksiąg wieczystych pozostawionych nieruchomości.

Jak odrzucić spadek?

Jeśli chce się dziedziczyć w innym trybie, niż z dobrodziejstwem inwentarza, a więc w pełni przyjąć lub odrzucić spadek, należy w ciągu 6 miesięcy od pozyskania informacji o spadku złożyć odpowiednie oświadczenie. Można dokonać tego u notariusza, co kosztuje nieco więcej, ale przebiega bardzo szybko. Z kolei sprawa w rejonowym sądzie w swoim miejscu zamieszkania trwa dłużej, ale jest mniej kosztowna.

Do oświadczenia należy załączyć akt zgonu spadkodawcy oraz informacje o innych osobach uprawnionych do dziedziczenia w danej sprawie. Osobę, która skutecznie odrzuciła spadek, traktuje się w sprawie spadkowej tak, jakby ona zmarła. To oznacza, że jej część spadku przypadnie jej dzieciom lub wnukom, jeśli takie istnieją. Jeśli więc odrzucający ma pod opieką małoletnie dziecko, powinien również w jego imieniu odrzucić spadek! Sprawa potrwa wtedy nieco dłużej, gdyż sąd musi się upewnić, czy nie dojdzie do pokrzywdzenia interesu dziecka.

Czym jest dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza?

Przedtem spadkobiercy automatycznie otrzymywali cały majątek wraz z całym zadłużeniem, a żeby doszło do innego podziału lub odrzucenia spadku, trzeba było się zgłaszać w określonym terminie. Prowadziło to do dramatycznych sytuacji, gdyż ludzie, którzy nieraz nie znali dokładnie sytuacji finansowej zmarłego, czasami pakowali się w ogromne długi.

Na szczęście obecnie przepisy są bardziej korzystne dla obywateli, gdyż dług z automatu dziedziczy się z tzw. dobrodziejstwem inwentarza. To znaczy, że za długi spadkobierca odpowiada tylko do wysokości otrzymanego majątku. Jeśli otrzyma się nieruchomość wartą np. 100 tys. zł. to i otrzymany dług nie będzie wyższy niż te 100 tys. zł. Taka legislacja chroni zwykle spadkobierców przed stratą, ale jeśli dług jest spory, a otrzymany majątek trudno szybko spieniężyć, można mimo wszystko wpaść w kłopoty.

Zwykle dziedziczenie długu jest trudne do uniknięcia, gdyż rzadko uda się szybko zorientować w sytuacji finansowej zmarłej osoby. Warto porozmawiać z sąsiadami spadkodawcy, przejrzeć pozostawione dokumenty, listy i księgi wieczyste nieruchomości w poszukiwaniu wskazówek. Ustawowy tryb dziedziczenia z dobrodziejstwem inwentarza ogranicza ewentualne kłopoty spadkobierców, ale można też zdecydować się na przyjęcie lub odrzucenie spadku w całości.