Czym są stopy procentowe, jak działają i co na nie wpływa?
W ostatnim czasie coraz częściej słyszy się o podwyżkach stóp procentowych, a wraz z nimi o rosnących ratach kredytów. Czym tak naprawdę są stopy procentowe, jak działają i dlaczego prezes Glapiński ma tak znaczący wpływ na budżet każdego Polaka?
Czym są stopy procentowe?
W bankowości od dawna wiadomo, że posiadanie cudzego kapitału musi kosztować. Z jednej strony osoba mająca pieniądze do dyspozycji ma możliwość korzystania z ich siły nabywczej na dzień dzisiejszy. Z drugiej strony osoba, która udostępnia ten kapitał traci taką możliwość, za co powinna zostać wynagrodzona. Do takiej wymiany dochodzi zarówno wśród klientów indywidualnych, jak i w wersji hurtowej, czyli na rynku międzybankowym. Banki wzajemnie pożyczają sobie pieniądze, a koszty jakie ponoszą determinują to co dzieje się z ceną pieniądza na rynku. Kluczową rolę odgrywają stopy procentowe, które określają cenę, jaką zapłacimy za kredyt lub zarobimy na oszczędnościach. Jest to koszt, który musimy ponieść za dostęp do pieniędzy.
Zwykle cena kapitału jest wyrażana w formie odsetek, jakie pożyczający musi otrzymać, a pożyczkobiorca zapłacić. Nie płacą jej tylko indywidualni konsumenci lub firmy, pieniądz ma również swoją cenę dla banków komercyjnych. Dostęp do tego rodzaju płynności finansowej umożliwia bankom – Narodowy Bank Polski, który jest bankiem centralnym.
Podstawowe stopy procentowe według Narodowego Banku Polskiego:
1. Stopa referencyjna – główna stopa procentowa,
2. Stopa depozytowa,
3. Stopa lombardowa,
4. Stopa redyskontowa weksli,
5. Stopa dyskontowa weksli.
Każda z tych stóp procentowych ma inne zadania i cele. Przykładowo: Bank centralny może pożyczyć bankom komercyjnym pieniądze, co jest stopą lombardową. Gdy banki komercyjne mają nadpłynność finansów i chcą oddać pożyczkę bankowi centralnemu, wtedy mamy do czynienia ze stopą depozytową. Stopa referencyjna jest to główna stopa procentowa, która informuje o bieżącym kierunku polityki pieniężnej i określa minimalne oprocentowanie na wolnym rynku.
Kto kontroluje stopy procentowe?
Poziom stóp procentowych jest sukcesywnie ustanawiany przez Narodowy Bank Polski oraz Radę Polityki Pieniężnej, na której czele aktualnie urzęduje prezes Glapiński. Zwykle raz w miesiącu odbywa się posiedzenie Rady Polityki Pieniężnej, która decyduje o wzroście, spadku lub utrzymaniu się stóp procentowych. Po takim posiedzeniu zapadają decyzje, które decydują o wysokości rat kredytów ze zmiennym oprocentowaniem.
Jak działają stopy procentowe i co ma na nie wpływ?
Po co miesięcznej radzie, Narodowy Bank Polski informuje na jaki procent jest w stanie pożyczyć bankom komercyjnym pieniądze. To w konsekwencji wpływa na to, na jaką cenę banki komercyjne pożyczą pieniądze klientom indywidualnym czy też firmom. Jeśli zapadnie decyzja o wzroście stóp procentowych to automatycznie raty kredytów o zmiennym oprocentowaniu wzrosną. Analogicznie – jeśli stopy procentowe zmaleją to raty kredytów będą tańsze. W takiej sytuacji kredyty stają się bardziej atrakcyjne i klienci chętniej sięgają po pożyczki i kredyty.